L’intercompreneson de l’aucelilha
Passejada al castèl de Montlaur
Coma previst aqueste dimèrcres 21 d’Abril partiguèrem cap al castèl de Montlaur à 09h30 petantas, lo picnic dins la saqueta. Al molin bas gasèrem, lo Drac i èra pas, Benòvia tras que seca es pas que codolièra e calhaus blancs, una secada de pas crèire per un mes d’Abril! Aprèp un moment de caminada: lo Brau, anam seguir la riba verdejanta d’aqueste riu. Lo pauc d’aiga que raja porgís de mostor alentor e fa venir arbres e flors. En primièr un cornièr, Florença nos ditz cossi lo reconéisser e preparar sas fruchas. Dins la frescor del riu pròche creisson de Tulipans.
Sus la drecha, Guy nòstre menaire istoric, nos conta l’istòria d’un vielh molin d’aiga arroïnat. Un besal menava l’aiga del Brau dins una serva per far virar la mòla qu’i es encara. Encara de flors, de Barbaboc, de Bragalon, au mitan d’un esclairòl una Orquidèa. Començam la pujada, entre de calhaus trobam la Ruda (mèfi a son fretadís enfuocat).
Arribam al castèl, escotam Guy de que ne ditz
« Lo castèl de Montlaur es de la meteissa mena que sos vesins de Someirès, Montferrant, Viviorès,… Èra lo sèti del poder local a la seguida de l’epòca dels « oppida » coma Mòrmellicum ( Puèg das Morgas de Sant Bausèli de Montmèl), Substancion,… es a dire, mai o mens al sègle XI. E aquò contunhèt fins a 1789 ! La poderosa familha de Montlaur donèt a Magalona, dos avesques. En 1622, lo Duc de Rohan, cap mèstre dels uganaus venguèt amb son armada aprèp lo sèti de la tor carbonièra pròcha d’Aigas Mòrtas. S’arrestèt a Saussinès onte los estatjans aguèron lo temps de prevenir lo castèl de l’ataca . Aquò permetèt al monde de Montlaur de melhorar un pauc l’aparada. Pendent 3 jorns, del 24 al 26 de març, foguèron de canonadas sens relambi. Fin finala, trauquèron lo barri. Mai de 30 òmes foguèron tuats e un centenat foguèron nafrats. Lo 28 emportèt la plaça e tuèt mai de 80 personas del castèl. Lo sènher de Montlaur amagat dins la tor la mai nauta foguèt fach presonièr a Someirès, vila uganauda. Los autres foguèron menats a Sant Desèri e 5 acabèron penjats.La capèla foguèt profanada per lo chaple e lo bastiment castral arroïnat per los òmes de Rohan lo 29 de març.
Mas lo castèl engrunat èra pas mòrt gràcias a la volontat del baron, liberat contra rançon, de construire tornamai un castèl mas dins l’estil renaissença tardièra aqueste còp. Es aquel castèl que se pòt veire a l’ora d’ara. Abandonat pauc a chapauc, los vilatges a l’entorn raubèron fòrças pèiras mas demòran encara de polidas vòutas, de largas fenèstras, una pòrta sud grandarassa,… testimònis de la poténcia passada ».
Fasèm lo torn del castèl e ven l’ora de prene lo recapte. Quand es acabat avèm l’astre de visitar la capeleta, i avèm decidit de cantar « La Sobeirana » amb l’ajuda de Guy qu’es tanben lo capmestre de la corala de Sant Bausèli. Puèi tornam per la granda dralha, una davalada pèirosa e al cap d’un moment es lo retorn al punt de despart.
Joan-Pèire
Haikus e aquarella
Mercé a Catarina E., per son haiku. Se n’avètz, trantalhatz pas per los nos mandar :
bonjorn@escambisenoc.org
Leònia, la mascòta del Blòg
Vos vau parlar de Leònia, la nòstra mascòta.
Reporter ecologista, acostumada de se passejar sus youtube.
Ara es legitimament ufanosa de sos primièrs passes sus té vè òc.
La poiretz agachar aqui :
« Florença Malafosse, aqüarelista, contaira, ecologista e afogada de las lengas a creat un film d’animacion metent en scèna la vida dels eiriçons vivent dins son òrt. Un biais de transmetre de valors de respièch de la natura, destinadas als joves enfants. D’episòdi en episòdi, la familha de Silvestre se fa bèla, subretot aprèp lo rescontre de Leonia… Per Florença, la causida de l’occitan es justificada per lo demai de poesia que porgís la lenga. Los dessenhs, l’aqüarela e lo conte fòrman un ensemble tant agradiu a l’uèlh coma tocant per son messatge. Un retrach de Miquèla e Patric Lapierre. »
Sa maira artistica, Florença, li donèt la vida. Ara, li fa percórrer los òrts ont encontra totes los animals del canton. Encontrèt ja la blaveta, los passerats, mas sustot Silvestre !!! Un eriç que li agradèt fòrça.
Per tot saupre sus sa vida d’eiriça occitana, vaqui lo ligam pels 8 episòdis :
https://www.leoniemmeherisson.com/isotirias.html
Contes amb : Monica Burg
Contes amb : « Le théâtre de la Placette* » e la contaira : Monica Burg, del Peirigòrd negre.
Espectacle : « Rien de neuf » ! Monique Burg.
Per ieu, aqueste espectacle, lo dijòus 15 d’abril, sus internet, mercé al teatre de la Placette, foguèt un plaser vertadièr, una mena de parentèsi, dins una vida sens moments culturals. Ai pas ges enveja de passar ma vida culturala, davant l’ordenador … Mas per Monica Burg ! Me planhi pas !
La fèsta del villatge ! Lo caval del Drac ! Lo coston elbow ! La maquina de lavar ! e los cants !
Totjorn caustica, mas tanben tendra e ferotja. Es descapanta. Perque a un vejaire societal agusat e que pega a la realitat. Aimi fòrça son umor, que fa tan de ben.
Per la mièlhs conèisser : un reportatge de octele, çai dejòs.
https://www.octele.com/Emparaulada-monique-burg_fiche_3870.html
« Es comediana e contaira. Monica Burg es nascuda en Peirigòrd ont i aprenguèt la lenga occitana. Aviá totjorn volgut far de teatre. Se tròba que se n’anèt a Londres ont passèt qualques annadas e ont faguèt una formacion teatrala. Quand s’ entornèt al país son interès per la lenga occitana èra totjorn viu e sa passion pel teatre e pel conte tanben. Conta son caminament dins aquela emission, de sas originas paisanas duscas a son mestièr de comediana-contaira. »
Un extrach de son espectacle :
Extrait du spectacle issu du Festival du Conte en Périgord Noir, Lébérou 2011, Plazac, Avec Monique Burg et son spectacle « Un Village sans Histoire ».
https://www.youtube.com/watch?v=JjJ-GXwphg0
Per coneisser los contaires e artistas actuals, cal tornar veire lo Viure Al Pais, del 18 d’abril 2021.
I trobaretz la còla de Sirventès : Ives Durand, Florent Mercadier, Malika Verlaguet, Maria Coumes, Arnaud Cance, Monica Burg, …eca eca.
https://france3-regions.francetvinfo.fr/occitanie/emissions/viure-al-pais-0
*Contact : pels espectacles vius
https://petittheatreplacette.wixsite.com/ptpsite
06 34 17 57 56
E un messatge que fa plaser, sustot actualament :
« Il y a de vraies personnes au bout du fil du téléphone, si vous n’arrivez pas à « visionner » le spectacle, appelez-nous! »
Mercé encara al pichon teatre de la placeta, e a Monica Burg.
L’Aureta
L’Aureta
Sabi una font
Qu’i es venguda,
Ras d’una flor
Quitèt una pluma.
Faguèt flatinga
A l’ala d’un capèu,
Puèi es partida
Sus la de l’aucèu.
Joan-Peire
De qu’es Aquò 7
Se leva sens camba
Se colca sens braç
de qu’es, de qu’es?
La Pesolina
I sèm, las favas de l’ortet son empesolhadas, ne seràn lèu clafidas.
Mas pas encara la carchòfa
Pas la pena de mai ranconejar, me cal fargar la potinga de « Tua-Pesolhs » de l’ostal!
Dins un litre d’aiga apondi:
doas culhièras de sopa de savon negre
una culhièra de liquid per far la terralha
una culhièra d’aigardent (per ièu de oisquí, me’n demòra un flòc que capiti pas d’acabar)
Aquò per empachar de tròp far d’escuma quand se bolega dins lo pchit-pchit. Puèi n’esposqui la pesolina dins l’espèra de las galinetas.
Galineta, galineta monta au cèl! O autres Vòla-Guiraud, vòla, vòla Guiraud que deman farà caud!
Per la pesolina va plan, mas de qu’es aquò? De traucs dins la terra ? Piadas de Drac? Non, vaqui que son venguts dins l’ortet bolegar los porcs-singlars agromandits de rasigas de figueiron. Que se ditz tanben engraissa-pòrcs, ara compreni per qué! Se conneissètz quicòm per fòrabandir aqueles cavaires nochencs, grand mercé de lo nos mandar lèu! Per aquò podètz far un comentari.
Mercejaments
La còla d’Escambis en Òc grand merceja :
- Felip del Collectiu : Fontbona Alternativa per l’ajuda e los conselhs tecnics que nos porgèt. Sens aquela ajuda benlèu que lo nòstre blòg seriá pas nascut. Podètz clicar sus l’image per visitar lo siti del Collectiu.
- Joaquim Blasco/Quim Candèrs, escrivan, traductor e professor que finta las decas e nos dona las corregidas. Grand mercé a el que nos afortís dins la lenga nòstra.
Escriguèt darrièrament, « Cronicas de Camparièrs » que ne podètz trapar un article sul blòg.
http://escambisenoc.org/2021/01/23/cronicas-de-campariers/
Mas tanben revirèt,
– de l’espanhòl a l’ occitan :
6 novèlas de Miguel de Cervantes
– e del portuguès a l’occitan :
José Maria Eça de Queiroz
Ligam : https://ideco-dif.com/trouver?main=recherche&ref_editeur=&cherche=Blasco&go=Chercher
En mai d’aquò, escriguèt un libre de mai trilingue, amb dos CD : un en occitan, un en espanhòl.
Le trompe-l’oeil/L’engana-l’uèlh/El efecto (Edition : Edite moi ! )
Lo pan del fenhant
Quand vesètz qu’i aurà pas pus de pan a l’ostal es lo bon moment d’èstre un fenhant. Generalament se pensa que far de pan es de trabalh fatigant que demanda d’energia e de temps mas en realitat i a dos metòdes : un que necessita un pastament longuet al mens 2 còps 20 à 25 minutas en mai de temps d’espèra e l’autre lo fornièr l’apela lo «respectus» qu’es un autre biais de far. Ingredient numèro un : paciéncia…
Vau vos explicar lo segond metòde…
ingredients :
- 1 kg de farina
- 1,5 CS arasada de la sal de mar gròs
- 1 CS de mèl
- 3 CS de levam
- 1 litre d’aiga tebesa
- 1 mòtle a còca
Ingredients 
Just aprèp lo mescladís 
Aprèp 8 oras
- far fondre la sal e lo mèl dins l’aiga tebesa
- mesclar la farina e lo levam
- apondre pauc a pauc l’aiga sus la farina, mesclar tot lo temps fins a que la pasta siá elastica e pauc peganta entre 5 e 10 mn.
- Botar dins lo mòtle dins un endrech tranquille durant 24 h (dins lo forn apagat es plan)
- Alucar lo forn a 180° T6 e far còire 1 ora
Lo temps es mai important que l’energia
Florença