Malafacha
La Malafacha (Ròsa)
Lo rambalh qu’avián fach desrevelhèt lo vièlh. Èra pas aimable de costuma alara ongan, de que se podiá passar? La malafacha èra pas tan grèva, mas per el ?
De que avián fach dins l’ombrina de la serada. A la debuta s’embestiavan, landravan d’un costat a l’autre, sens saber ont anar. Puèi lo Silvan arrivèt. Aviá totjorn una idèa que li passava pel cap s’encabanava. Èran totes sul truc a costat de l’ostal del vièlh qu’anava al lièch a boca de nuòch. Aviá atudat lo lum. Podián passar als actes. Avián lo jardin jol nas e al mitan lo gos estacat a una cadena corteta. Ajaçat tot del long, semblava dormir. A son costat una sieta amb d’aiga. E se anavan lo destacar e lo menar passejar amb eles? Aquò foguèt fach sul pic. Lo Silvan i èra anat a gratipautas, passant jos la grasilha plan planet, puèi s’avancèt cap al chin, sabiá son nom, i disián Napoleon, lo vièlh sorisiá quand li cridava : « Fa cog ! » Silvan li faguèt de careças e joguèt de las escampetas… Amassa amb sos cambaradas tenián Napoleon a l’estaca, se demandavan s’èra lo Napoleon primièr o lo tresen? Causiguèron lo tresen. Avián aprés cossí aviá pres lo poder, fasent un afront a la Republica e metent en preson e deportant òmes e femnas en Argería e cap a Cayenne. O avián pas aprés çaquelà a l’escòla.
Doncas partiguèron amb lo chin Napoleon sus la chauçada, sus la riba de Vidorle. Aquí lo gos joguèt e anèt dins l’aiga. La nuòch avançava, caliá tornar lo chin en cò sèu abans que lo vièlh se desrevelhèsse. Mal astre èra anat escampar d’aiga e espinchèt son gos… I èra pas. Me l’an panat, se diguèt e anèt quèrre lo fusilh de la caça e esperèt. Lo negrum èra de’n pertot. Lo silenci tanben. E dins lo silenci ausiguèt un mormorlh e de jaupadisses que se sarravan.
Vejatz lo tablèu: d’un costat lo vièlh amb son arma benlèu acarada e de l’autre costat de joves amb un chin que jaupa en bolegant la coa…
Imaginatz coma tot aquò finiguèt, ièu soi lassa m’en vau al lièch…
Dormiguèri coma un enfanton. Me desrevelhi, bevi mon café e me’n vau amb lo meu gos sus la riva del flume…. E aquí de que te vesi? Los joves e lo vièlh que charravan, lo Napoleon colcat a lor pè, lo fusilh desfach contra la muralha de l’ostal, sus la taula de café e de lescas de pan fresc…
Dins la nuòch lo Napoleon vesent son mestre, se metèt a córrer, sautèt la grasilha e li metèt las patas sus las espaltas e lo vièlh s’espaltèt, tombèt a tèrra… E lo chin qu’èra un canhòt de seis mèses li lecava la cara en bolegant sa còa. Lo vièlh podiá pas s’arborar… Los joves a la galaupada saltèron la grasilha e metèron lo vièlh drech, lo napoleon a l’estaca… e volián s’en anar quora lo mestre del chin a volgut los grandmercejar e anèt tirar de son ostal una botelha per la far petar… E se contèron la vida. La del vièlh èra rica de racontes que los joves coma de nenets disián encara, encara… e coma aquò demorèron cap a las aubetas… anèron quèrre de qué desjunar e es aital que los trobèri…
Malafacha (Cristina)
Un jorn, lo pepin demandèt a son felen, lo Renat, d’anar enaut del vilatge ont demorava, portar un messatge a son amic. Li diguèt qu’èra una letra de mercejament.
Doncas, lo lendeman, lo Renat pojèt dins la carrièra nauta, cargat d’aquesta mission, per far lo comissionari. A l’adreça indicada, sonèt per tornar metre la letra, a la quita persona.
E se recebèt, sul pic, un ferradat d’aiga sus ton lo còs.
Demorèt moquet, frigorificat, prèp de l’esquila, sens comprendre !
L’amic del pepin, un vièlh de son temps, se sarrèt d’el, tot susprés, que s’enfugisca pas, e que demorèsse prèp del portalh !
– Mas quin siás tu ?
– Soi lo Renat lo felen de Loís, e vos menava un messatge d’el.
– Òh ! Perdon, me desencusi ! Pensavi qu’èran encara los dròlles que venián far lo tustet ! Alara, èri prèp, amagat darrièr la sèga, amb un ferrat plen d’aiga, per aculhir totes aquestes faseires de malafachas. Soi desolat, me desencusi encara.
Arribat a l’ostal, lo Renat se cambièt los vestits de pè al cap.
Èrem prèp de Nadal. L’endeman, lo vièlh amic del pepin li menèt a son ostal, una boita grandarassa comola de chocolats de Nadal, amb una polida carta.
E aprèp, lo Renat diguèt a la maire :
« -Ieu, vòli plan anar me far asagar cada jorn, val lo còp ! »
Una bona idèa benlèu (Florença)
Una vila novèla, fa doas setmanas qu’arribèt aicí. Pausèt son sac d’esquina dins l’alberga de la vila. Fasiá tres meses qu’èra sortit. Passèt la pòrta granda sin objectiu. Degun l’esperava. Son idèa èra de tornar un cò de sos parents a pè. 200 km, una setmana pels camins, una bèla aventura per prendre lo temps per pensar, sentir e viure.
Mas fins finala cambièt de direccion perque la montanha ailà èra bèla. Decidiguèt de pujar al cap per veire lo mond. Aquestas sensacions li agradèron. En luòc de caminar cap a l’ostal cambièt de direccion cada jorn o quasi. Un còl bèl a passar, lo polit nom d’un vilatjon e vira que viraràs encara. Tot es pretexte per s’arrestar, profiechar del moment, de l’orizont sens fin, del vent sus la pèl. De la libertat.
Cada jorn montar son abric dins un endrech escondut. Caufar una sopeta e dormir jos las estelas. Fasiá 4 annadas qu’esperava aquò. Quand èra passat pel magasin d’espòrt aviá crompat lo sac, l’abric e tot çò que cal per dormir defòra crompèt un casernet e un gredon per notar tot çò que li passa per la tèsta. De còps s’arresta brutalament per notar quicòm. Es tornat a dessenhar, tanben fasiá longtemps qu’aviá pas fach un crocadís a la lesta, son pas remirables mas es agradiu.
Aquesta vila l’agrada, es lo premièr còp dempuèi la debuta de son barrutlatge que s’arresta tant de temps. Va d’aicí, d’ailà, visita d’endreches esconduts. Es plasent de parlar amb lo monde, de rescontrar l’autre sens paur. Se demanda se seriá una bona idèa de s’installar aicí.
Se demanda s’es possible de tornar a son seu de dabans, quand èra jove. De qu’es devengut l’enfanton joiós badinaire? Espèra que òc. Quand èra pichòt, a l’ostal disián qu’èra un galapian perque en luòc de trabalhar lo ser per l’escòla passava sa vida a jogar al fotbòl. Mas aviá pas besonh de trabalhar per aver de bonas nòtas. Aprèp lo bachilierat, anèt un pauc a l’universitat mas la vida facila èra tròp bèla. Finiguèt capmèstre d’una còla de joves que le seguissián sens trantalhar. De malafachas n’i aguèt un molon. Un jorn plantèt un borgès que tabassava sa femna dins carrièra, i aguèt pas de mòrt mas prenguèt 3 annadas, clavat dins una cellula amb 3 desconeguts.
N’a profechèt per seguir de corses a l’universitat a distancia per sortir un pauc del 12 m² de promiscuitat. La passejada dins la cort e la bibliotèca foguèron sas fenèstras sul monde, sas evasions jornalièras.
Fa dos jorns, qualqu’un li propausèt un trabalh, an besonh de monde que parlen francès e anglés. Li diguèt per la preson e l’òme li demandèt « Es mòrt l’autre ?» «Non» « Alara tot va plan, se vòles pòdes començar la setmana venenta amb Lilian per descobrir ont menam la toristalha e los itineraris de visitas alentorn, ont anar per las crompas, ont la comission es mai bèla ».
Fins finala, perque pas, es una bona idèa benlèu.