Lo mot de Genièr » escarrassar »
Escarrassar (Cristina)
« – E ben, as doblidat ton descotidor e ton shampó desmesclant ? Consi anam far ?
– Es pas grèu menina, prendrem la tèuna de bròssa e ton shampong a la violeta. »
Mameta es catastrofada ! La sesilha d’escarrassatge dels pels de sa pichona felena, la Maridon, serà longa e fastidiosa !
Evidentament amb una cabeladura que davalava enbàs dels rens… Anem ! Caldrà ben se’n despatolhar…
Aquò èra abans…
Fa tres annadas. La Maridon aviá sèis ans. A cada movement de la bròssa, i aviá un crit : « Ai ! Oi ! Doçament ! Aquò tira ! »
E las annadas passèron. …
Ara, que ven de far sos nòu ans, las causas càmbian.
Arriba amb una longa trena que cal destrenar ser e matin, e puèi un brossatge bot per bot. Mas la felena se congosta. Es vengut un bonur ! Pels de seda ! Paciéncia d’àngel. Un miracle !
Menina n’es estabosida. Sosca…sosca…Se grata lo cap…e puèi se ditz :
« Benlèu qu’es anada a Lorda pendent las vacanças escolaras ! »
Lo pissaliech (Florença)
A la debuta i aviá una grana, longa fina amb un plumachon per s’envolar dins la brisa. Un viatge azardós amb los corrents d’aire, e monta davala, vira e se pausa. Torna s’envolar dins la ventada d’ivèrn, se planta e espèra l’aiga.
La prima arriba e lo temps d’espelida e de créisser. Una rasiga blanca, longa e fòrta s’enfonsa dins la tèrra magra clafida de gravetas. La fuèlha timida sortís e s’aventura a l’entorn. Una, doas, tres e mai encara. S’as d’astre degun vendrà te’n copar una, doas, tres o mai per la salada.
La calor arriba, es lèu lo moment de preparar un brot, pichòt, verd e ric. Te cal l’escondre, qu’i a de monde per lo recoltar per lo lactofermentar coma un mena de tapena. La tija crèisse, verda, dreita, reala.
Un matin, la flor jauna es dobèrta avant lo solelh. Brilha de totas sas colors un aspirator a pollenizators. Un pauc d’aiga sucrada en escambis de la mission e adiu. Uèi es pas possible de s’escondre, n’i a de monde que recòlta las flors per far de confitura.
Un ser la flor se clava, la fèsta es acabada, una transformacion comença. De Jaune a blanc i a una espèra. Un temps de pausa. E vaquí l’esfèra blanca qu’espelís lentament, luminosa. La gota de pluèja se pausa sus los plumachons, e lo solelh o seca tot.
A la davalada, una ventada mai fòrta que las autras s’empòrta un plumachon, puèi un segond, un tresen, e mai encara. Fin finala n’i a pas mai qu’un ramelet. Me vaquí escarrassat !
Es pas grèu, l’an que ven n’i aurà d’autres.
Lo bedèl badaire (Joan-Peire)
Sul comandament del rector, coma cada diluns, lo jove bedèl, ja bèl òme, las pòchas pesudas s’encaminava a Las Pòstas per i menar los dons dels parroquians. Ja que li foguèt plan enebit pel rector d’endralhar aquel camin revèrs, lo bedelet qu’èra a se nosar e que la saba començava de li montar, aviá per tissa de far acorcha per las carrièras baissas del barri de mau renom. Jamai li auriá passat pel cap de pensar se sarrar d’una d’aquelas tenancièras de trepador. Non, passava lis e badaire sens monar dessota las invitacions temptarèlas que tastava pas que de regardèlas.
Es atal qu’al canton de Carrièra Caudassa tombèt sus doas d’aquestas que s’escarrassavan lo cocolomochon a grands renècs. Lo bedelet, qu’èra bon diable, se prenguèt d’idèa de las desseparar e s’encapricèt de s’entrepausar entre aquelas doas arpias. Marrida idèa, per malastre una petnada perduda li espotiguèt dolorosament las buretas, enfin los colhons se vos va melhor. Sul còp lo pauret de s’espatarrar pel sòl plegat de dolor, las doas mans sus l’entre-cambas, mitat estavanit.
La riòta s’arresta sul pic e las doas femnas pentosas, de genolhons fasent desencusas, èran a mand d’i paupar d’una verificacion sabenta la gravitat de la nafradura, quand s’avisèron de qui èra. Aquelas doas poletas de costuma mai manifacièras dins los adobaments d’aquesta natura se trobavan entrepachadas coma clocas davant un cotèl. Sabián pas pus de qué far.
Per astre un o una, o benlèu los dos a l’encòp, qu’aviá tot espiat e que lor disputava lo tròç de trepador dins una autra categoria, se sarrèt per lor conselhar d’un ton coneisseire d’i far lo « bomba-cuòl » per li far tornar davalar las ropetas que se li avián degudas montar al ras del gargalhòl. Faguèt l’explica : « Es pas complicat, vosautras doas anatz lo levar caduna per las aissèlas mentre que ieu lo vau soslevar per las cavilhas e li anam trucar lo cuòl pel sòl, veiretz qu’aquò marcha. I sètz? A la una, a la doas, a la tres ». E totas tres amb un vam comol d’applicacion , pam, pam, pam, trucas qu’i trucaràs lo fondament sul caladat .
Al trucar se fasiá ausir un tindament estranh de ferralha. Subte gara aquí que venon a vedelar pel sòl de las pòchas del bedèl de picalhons a molonada. Las doas de las aissèlas lo pausèron. Dins un ulhauç aquelas doas desvergonhadas que s’i entendián a plècs per plumar una auca sens que se’n avisèsse, li curèron lestament las pòchas e raspa, te daissèron lo tresen acolit palficat coma se teniá las manilhas d’una bariòta. Aqueste d’aquí tanben s’anava partir quand s’avisèt que lo jasent reviscolat ensajava peniblament de se levar.
Coma del costat del bon còr èra pas la mitat d’una, l’ajudèt de se levar, e traquin-traquet lo tornèt menar a la glèisa li fasent ajuda. Al veire aquel equipatge dintrar dins la glèisa, una cagòla pintorlejada coma un carnaval, mitat despapachada, la gonèla ras del pecat, quilhada sus de talons d’un palm que donava sosten a lor quite bedèl que se paupejava l’almoinièra, un parelh de lepa-sotana ne manquèt tombar lo dentièr.
Lo curat que pensava que l’ostal de Nòstre Sénher èra, solide, alandat per totas sas oelhas, mas tenent qu’i foguèsson vestidas correctament, al veire l’afar se li bufèt dins l’encensièr, e per tot dire li venguèt lo fotre. A grand destre, encolerat, se sarrèt del coble desparelhat, anava canfrar! Passat de lor aver brandit las pelhas a totes dos e mai que mai al bedèl que foguèt onchat per l’an, en ausir l’istòria, lo rector voliá fòrt e mòrt i tornar per pescar las doas panairas. Pena perduda, çò i diguèron, i aviá bèl temps que las aucèlas avián presa la volada. La bona amna salvadoira lor faguèt son adieu, lo viston parpalejaire lor mandèt un poton volaire de sos pòts carmins e sortiguèt de la glèisa. Aquela vision se faguèron senhar los tres o quatre manja-ciris que demoravan a l’entorn.
La setmana seguenta las causas, se pòdi dire, se tornèron metre doçament en plaça. Lo diluns, abans que de comptar la quista, lo rector faguèt lo torn dels Sants. Del tronc de Santa Magdalena ne tirèt una envolopa nolenta, tampada de tres marcas de pòts carmins. I aviá dedins qualques sòus. Lo rector que ne voliá pas, quitament s’èra de bon argent peniblament ganhat, o donèt tot al bedèl.
Lo raconte nos ensenha pas de qué i serviguèt aquel present.