Coma previst aqueste dimèrcres 21 d’Abril partiguèrem cap al castèl de Montlaur à 09h30 petantas, lo picnic dins la saqueta. Al molin bas gasèrem, lo Drac i èra pas, Benòvia tras que seca es pas que codolièra e calhaus blancs, una secada de pas crèire per un mes d’Abril! Aprèp un moment de caminada: lo Brau, anam seguir la riba verdejanta d’aqueste riu. Lo pauc d’aiga que raja porgís de mostor alentor e fa venir arbres e flors. En primièr un cornièr, Florença nos ditz cossi lo reconéisser e preparar sas fruchas. Dins la frescor del riu pròche creisson de Tulipans.
Sus la drecha, Guy nòstre menaire istoric, nos conta l’istòria d’un vielh molin d’aiga arroïnat. Un besal menava l’aiga del Brau dins una serva per far virar la mòla qu’i es encara. Encara de flors, de Barbaboc, de Bragalon, au mitan d’un esclairòl una Orquidèa. Començam la pujada, entre de calhaus trobam la Ruda (mèfi a son fretadís enfuocat).

« Lo castèl de Montlaur es de la meteissa mena que sos vesins de Someirès, Montferrant, Viviorès,…  Èra lo sèti del poder local a la seguida de l’epòca dels « oppida » coma Mòrmellicum ( Puèg das Morgas de Sant Bausèli de Montmèl), Substancion,… es a dire, mai o mens al sègle XI. E aquò contunhèt fins a 1789 ! La poderosa familha de Montlaur donèt a Magalona, dos avesques. En 1622, lo Duc de Rohan, cap mèstre dels uganaus venguèt amb son armada aprèp lo sèti de la tor carbonièra pròcha d’Aigas Mòrtas. S’arrestèt a Saussinès onte los estatjans aguèron lo temps de prevenir lo castèl de l’ataca . Aquò  permetèt al monde de Montlaur de melhorar un pauc l’aparada. Pendent 3 jorns, del 24 al 26 de març, foguèron de canonadas sens relambi. Fin finala, trauquèron lo barri. Mai de 30 òmes foguèron tuats e un centenat foguèron nafrats. Lo 28 emportèt la plaça e tuèt mai de 80 personas del castèl. Lo sènher de Montlaur amagat dins la tor la mai nauta foguèt fach presonièr a Someirès, vila uganauda. Los autres foguèron menats a Sant Desèri e 5 acabèron penjats.La capèla foguèt profanada per lo chaple e lo bastiment castral arroïnat per los òmes de Rohan lo 29 de març.
Mas lo castèl engrunat èra pas mòrt gràcias a la volontat del baron, liberat contra rançon, de construire tornamai un castèl mas dins l’estil renaissença tardièra aqueste còp. Es aquel castèl que se pòt veire a l’ora d’ara. Abandonat pauc a chapauc, los vilatges a l’entorn raubèron fòrças pèiras mas demòran encara de polidas vòutas, de largas fenèstras, una pòrta sud grandarassa,… testimònis de la poténcia passada ».

Fasèm lo torn del castèl e ven l’ora de prene lo recapte. Quand es acabat avèm l’astre de visitar la capeleta, i avèm decidit de cantar « La Sobeirana » amb l’ajuda de Guy qu’es tanben lo capmestre de la corala de Sant Bausèli. Puèi tornam per la granda dralha, una davalada pèirosa e al cap d’un moment es lo retorn al punt de despart.

Joan-Pèire