Devinalha 12
Passa pel bòsc, que per un camin passariá pas.
De qu’es, de qu’es?
Lo Diari
Lo languissiái, l’esperavi. Aquel trentenat de fuelhas es arribat l’autre matin. Coma a cada còp barrutli d’una pagina a l’autra, revista generala dels articles propausats. M’acari als mots crosats de Quim, (Lo un orizontal l’ai cercat un moment). E puèi comenci de legir, n’i a per totes los gostes, musica, cançons (aqueste còp especiala Brassens, cultura, literatura, personatges del mond d’ Òc. E tot aquel recampament de textes, en grafia Alibertina solide, dins totas las diversitats linguisticas de l’Òc, es aquò que m’agrada lo mai. Passam del Bearnés al Provençau, del Lengadocian al Lemosin, del Gascon al Niçard, l’autre còp i aguèt quitament una bilheta del Domenge en Lengadocian Orientau, òsca!
M’avisi que las dessemblanças entre totes aqueles biasses de dire son teunas. Me rendissi compte que fin finala, fasent un esfòrç l’autre se compren, e qu’aquò sembla a una polida lesson de vida, de convivencia. L’autre es disparièr mas coma nos semblam!
A còsta pas gaire, 25.00€ de l’an per sostenir aquela publicacion de tria, un resumit en qualques paginas de la diversitat culturala Occitana. Trantalhetz pas pus de vos abonar. I a tanben la version en linha: Lo Diari de crompar!
Mesa en plaça de la Pancarta
Soi uròsa de vos anonciar que lo vilatge vesin del nòstre, ven de pausar un panèl en occitan a la dintrada, del costat de Montaud.
Quin eveniment !
Soi ufanosa per Guy Bonnet, lo regent e l’amic, que pendent 25 ans ensenhèt l’occitan siá dins son escòla, als pichons escolans, siá al fogal rural, e a gratis.
Es un polit retorn de las causas.
Un jorn, las granas grelhan, emai s’aquò pren de temps.
S’aquò podiá èsser contagiós…me demandi cossí se sonariá lo meu de vilatge :
Galargues, en occitan : Galarguès ?
Benlèu que i auriá pas pus de confusion amb l’autre de « Galargues » ! Vau ensajar de far un vòt !
S’avètz una recèpta ? Mercé. (Mas una recèpta que demanda pas 25 ans ! Una mena de « lèu/fach »)
Talhièr d’escritura (lo mot per setembre)
Es la dintrada, contunham de vos propausar lo talhièr d’escritura. Cada setmana un mot es elegit pel grop de charradissa per skype e mandat als que son inscriches e que vòlon participar.
Cadun, caduna, pòt participar qualque siá son nivèl.
Basta pas que de mandar lo text per mèl a bonjorn@escambisenoc.org, una correccion serà facha e tornada a l’autor e una publicacion prevista sul blòg, las setmanas seguentas. Parucion dels tèxtes corregits, un còp per mes sul blòg.
Per las setmanas passadas los mots propausats foguèron : gabarra, flor, veitura, capejar, galapian e galariá
Lo mot pel mes de setembre : « Mar »
Edicion dels tèxtes del talhièr d’escritura d’ agost
Per Gabarra vaqui çai-dejós los textes de Cristina, Florença e Joan-Peire.
La gabarra/Ma penicha (Cristina)
Tre ma penicha, assetada darrièr la fenèstra, vesi tot passar.
Lo temps, passa lèu, agachant lo paisatge.
A cada sason sa color :
Los fraisses se vestisson de verd clar a la prima. De branca en branca sauteja l’aucelilha, e cadun lança son crit per estabosir la galariá.
Los amorièrs color daurada, sabon qu’aprèp la davalada auràn perduts lor vestit de fèsta reiala.
Nus coma vèrms, « faràn pas lor quèco», prèp dels cipressièrs dins lor verd de «pérylene»…que sembla etèrne.
Lo paisatge cambia de longa. Mas la color del cèl tanben :
Tre las albetas, la nuèch grisa daissa placeta a un gris rosat…puèi mai luminós, mai roge.
E lo solelh se leva, en dessus de la capèla. Comença sa ronda quotidiana. Fins al ser, que me presentarà tot un camaièu de roges iranjats o incarnats.
Puèi serà lo torn de la luna. Quand se presenta, pòdi veire sa lusor dels dos costats de la gabarra.
E tota la nuèch velha sus nosautres. Ma penicha es granda. Pòt aculhir los amics. Dedins s’i pòt dançar, far de musica, escotar los contes, beure e manjar. Far la fèsta. O se pausar un pauc, se calar, legir, dormir, somiar.
Ma penicha es mon ostal.
O sabètz pas, mas mon ostal de pèira es « Ma penicha !» e se sona coma aquò, dempuèi totjorn. Gabarra clavada sus un pichon puèch de tèrra, entre vinhas, fraisses e garriga !
(Cristina)
La Gabarra (Joan-Pèire)
Es pas un negafòl, encara mens una beta que podèm véser encara de temps en temps suls estanhs, non. Encara mens un « ponchut » de la vela latina, tanpauc una tartana de la mar nòstra. La gabarra, barcassa de fusta, navegava per far comèrci suls flumes e canals d’un còp èra. Per tirar aval rai, mas per tornar amont a contra-corrent, un trabalh matrassant ! Cavals, muòls, buòus la tiravan, quand èra pas d’òmes, d’enfants o de femnas que tonejavan a grand pena sul camin de tira. Ara de gabarra, n’i a encara, mai que mai pels toristas. Per plan lors far sentir lo pesuc d’aquel mejan de transpòrt tradicional, e se la tirassavan un momenton per veire !
(Joan-Peire)
Lo caval de testa (Florença)
N’ai mon cofle ! Ièr de ser, ai decidit qu’èra acabat. Fa 15 ans que cada jorn fau lo meteis camin. Anar de matin d’un costat del canal e tornar de ser de l’autre. Coneissi cada peira, cada pont, cada chin, aqueste que jaupa, e l’autre qu’ensaja de nhacar cada còp que passam.
N’ai mon cofle ! Ai decidit, es lo temps de la retirada. Me soi escondut darrièr lo bòsc, lo mai luènh dins lo prat ont passam la nuech amb la còla. Sabi pro que lo Batista va ensajar de m’atrapar per tornar al trabalh. Mas non, aqueste còp, non. Definitivament non.
N’ai mon cofle ! Supausi que per lo primièr còp lo Batista utilizarà un baston d’avelanièr sus mon esquina. Sabi plan que va ensajar de negociar, m’amistosar amb de la bona erba. Esfòrç inutil.
N’ai mon cofle ! Lo Maurel es prèst per menar la còla. A marchat amb ieu quasi un an. Sap plan ont accelerar, ont marchar planplanet per economizar la còla perque puja aprèp. A l’uèlh per evaluar lo pes del cargament e economizar la còla per tornar lo ser. Fa qualques meses que lo daissi menar. Es prèst.
N’ai mon cofle e sabi plan que lo Batista va me gardar dins lo prat lo temps que cal coma lo Pimpin que moriguèt de vièlhum qualques annadas aprèp ma formacion de caval de testa.
Aqueste matin la gabarra partirà sens ieu.
(Florença)
Poèma per una escolana
Es la cavala que nos parla…
Lectura del poèma.
Segond Retorn sus l’UOE 2021
Un 2nd retorn amb una vidèo sus Té Vè Òc :
http://www.teveoc.com/pages/produccions/emission.html
« L’Universitat Occitana d’Estiu a Nimes es una istitucion vertadièra dins lo mitan militant, associatiu e culturau occitan. Après una adaptacion en edicion numerica per 2020, retrobam aquest an la còla e lo programa dins son espaci abituau despuèi 2017, l’Ostau Diocesan de Nimes. Per sa 45enca edicion, leis organizators chausiguèron la tematica seguenta : « Òme/ animal : quinas evolucions dins las relacions ? ». Nautrei avèm poscut curbir una granda partida dau programa. Vos presentam adonc aquesta revista de l’edicion de 2021, ambé doas entrevistas de sòcis de la M.A.R.P.OC e de tròç dei divèrseis animacions organizadas. Descubrètz un apercebut d’aquesta manifestacion benvenguda en temps de distanciacion sociala e d’isolament. Un reportatge d’Amada Cròs. »
………………………………………………………………………………………………………….
Conferéncia : « De bèstias e d’òmes, un efièch de miralh ». Bel escambis fòrça ric, menat per Patric, entre professionals. Elevaires de fedas, de pòrcs, osteopate equin, federacion de caça, federacion camarguenca…
Mercé a l’IEO 30 et a la MARPOC (lor ligam çai dejós)
https://www.ieo30.org/marpoc/ (Vidèo en bas de lor pagina.)
Talhièr de lenga 
Felipe Carcasses canta Brassens 
Ràdio Lenga d’Òc totjorn presenta
(PS : Mas caldriá pas doblidar una causa d’importància. E sustot que se debanèt quasiment 2 còps per jorn, pendent 4 jorns. Parlí dels momentons de l’Aperitiu. Pauseta tras qu’importanta ! Moment de destenda, d’encontres e d’escambis de tota mena. Dins un luòc dels mai agradius !)
Devinalha 11
Passa una bela aiga sens batèu ni pont.
De qu’es, de qu’es?
Retorn sus legidas : Djamilia
Tchinghiz Aïmatov (Autor) ; A. Dimitrieva e Louis Aragon (Traductors)
Djamilia es una femna que viviá dins lo Kirghizstan. Es bèla. Lo pel long, los uelhs en forma d’amètlas, que brilhan quand ritz. Sembla una fòrça viva qu’emana de la natura que l’environa. Fa ligam amb ela. Una natura un pauc salvatge, amb de tradicions implantadas dempuèi de sègles.
La novèla se debana pendent la guèrra. I a pauques òmes al vilatge. Doncas femnas e enfants menan dura vida. Djamilia foguèt maridada segon las tradicions es a dire, en seguida d’un raubatòri, a caval, pel que serà son òme, (aimat ? o non ?).
Son òme es partit a la guèrra, quatre ans fa. Un jorn arriba Danïïar. Un òme nafrat, dins son còr, dins son ama. Vivon dins de iortas. Cabals e carretons de grans a l’entorn.
Es l’enfant Seït, que segon la tradicion, (que se sona : l’adat), dèu velhar sus la femna de son fraire. Es el que nos conta l’istòria. Aqueste jove de 13 ans, que coneis pas aqueste sentiment, descobrís lo primièr aquesta meravilhosa e imprevesibla istòria d’amor, entre Djamilia e Danyar, ligada a la votz, al cant, prigond e desesperat d’un òme per sa tèrra … puèi segurament per la vida.
L’escritura es totjorn dins la retenguda.
Aqueste enfant que coneis pas lo sentiment amorós, ressent aqueste desir que li sembla lo meteis qu’aqueste que li dòna l’inspiracion de dessenhar e pintrar. Aragon ditz l’inspiracion del poèta, tanben.
Coma o ditz meravilhosament Aragon dins la prefacia, « tot nos es contat de l’interior ».
Es pas un reportatge ; es la vida vidanta, viscuda a travers las amas e tanben çò que m’agrada particularament, a travèrs los dessenhs de l’enfant.
Djamilia fena 
La fugida
Dins lo film, de 1958, que foguèt realisat, en blanc e negre, los dessenhs de l’enfant, en color, prenon una granda plaça.
https://www.youtube.com/watch?v=uDk_TOzgAg4
Lo cant de Danïïar, que tòca tant los còrs de Djamilia e de Seït, pensi que dèu èsser pròcha del raconte de l’epopèa de Manas, pels Akyns. Poetica e epica.
Epopèa de Manas :
https://www.youtube.com/watch?v=f4GB-nuV7Tc
Djamilia sembla venguda un modèl prigond, per las femnas d’aqueste pais.
En 2018, Aminatou Echard, realisatritz a encontrat un cinquantenat de femnas per escambiar amb elas, filmar, e parlar de lors vidas, de las tradicions e de lors pensadas. Cossí percebon lor istòria, e la de Djamilia. Cossí resistisson ?
Lo passatge pel personatge de Djamilia li permetèt de liberar la paraula de las femnas.
Lo rapt de la nòvia ? Lo manca de moneda per la dòt ? Es un subjèct delicat…Tre 1920 lo rapt venguèt enebit per la lei. Ont ne son ?
Ont n’es l’emancipacion de las femnas, a l’ora d’ara ?
Filmat en super 8 ; 2 a 3 mn per cada bobina. Filmòts cortets deliberadament.
https://www.arte.tv/fr/videos/081088-005-A/djamilia-rencontre-avec-aminatou-echard/
Per ne saupre mai : una entrevista d’Aminatou Echard, a la BULAC, dins la bibliotèca aprèp la projeccion del documentari.
https://www.youtube.com/watch?v=Z8yZOV_S4p4
S’avètz d’informacions complementàrias, de comentaris, trantalhètz pas per los nos mandar, (mercé per avança), a :
bonjorn@escambisenoc.org
Talhièr d’escritura sul blòg
Cada mes, la còla d’escambisenoc, vos prepausarà un talhièr d’escritura.
Lo tèma serà elegit per avança, pel grop de charadissa, lo mes d’abans.
Escriure, sus un quinzenat de linhas, (mai o mens).
Siá : pròsa, poèma, asenada, teatre,…
Dos tèmas ja utilisats pel grop de Skype : la nuèch, e las flors.
Aviada : la 1a setmana d’agost. Clavadura la darrièra setmana.
Tèma per agost : « La gabarra«
Seràn visibles en linha sonque los tèxtes per los quales avèm l’autorisacion : tèxtes signats/nom/pichon nom, o « es-pseudo »…
Podètz :
demandar d’ajuda per la correccion
o
prepausar la vòstra ajuda per corregir
Mas cadun es responsable de son tèxt, de son contengut, de l’ortografia,…
Mandar los tèxtes a :
bonjorn@escambisenoc.org
Mercé per la vòstra participacion a l’escambis.
La còla (Florença, Joan-Pèire e Cristina)