Vanèla
L’estrechura (Joan-Peire)
Passat la torn vièlha la vanèla comença. Se resquilha entre lo barri, autres còps de defensa, e la paret òrba de peiras que fa l’esquina d’un magazin. De tant estrecha qu’es, lo solelh i lusís pas jamai, lo cèl dins la nautor sembla pas qu’una prima lesca de blau e s’i pòt pas passar aisidament de front a dos. Se per azard s’i enregam al meteis temps cadun d’un costat, es pas pro pena de s’entestardir, lo melhor es qu’un se’n torne en arrièr.
Amb la carrièra de la calada e la placeta, la vanèla fa la delimitacion d’una illa de qualques ostals. Los sers d’estiu, quand la frescura comença de tombar, los faucilhs i fendasclan l’aire del ponchut de lors alas e ne fan lo torn a tota bomba dins un çaganh de siscladissas ensordentas. Davalan la calada, viran d’esquèrra e de temps en quora, un d’aqueles cranes volaires s’engulha dins la vanèla estrecha en rasejant las parets.
Un jorn qu’i passèri per far acorcha, ne trapèri un pel sòl, pecaire, que semblava mitat ensucat. Benlèu que s’èra trucat contra la paret. Lo pauròt, probable, aviá pas passat la ziga-zaga que caliá enregar al passar de la torn, una virada de mal far que demandava, supausèri, una volada plan mestrejada. Lo recaptèri e lo pausèri sus una muralheta que se faguèsse pas arrapar per un cat. Al tornar i èra pas pus.
……………………………………………………………..
La blagueta de la vanèla (Cristina)
Aquesta vanèla èra una carrièra òrba. Òrba, dins lo fons, mas pas sordassa. Se vos podiá contar sa vida sus qualques generacions, ne diriá de causas !
Ja, n’i aviá de mond dins son entorn : èra situada entre dos ostalasses de tres estanças cadun. Doncas èra escura e fresca. Aquestes ostalasses abrigavan 3 familhas nombrosas de 3 o 5 enfants caduna ; siá 11 mainatges de totes los atges, qu’i passavan cada jorn, matin, mièjorn e ser.
Per ela sa vida comencèt fangosa per s’acabar cimentada. Sentissiá lo pes de cadun sus ela, e podiá ne dedusir son atge.
De bon matin, los paires, viticultors, menuisièr, puèi los desparts fins a l’escòla, e après las odors de cosina viajaràn per las fenèstras dobertas.
Pendent las vacanças : lo rambalh de las bicicletas, des patins de rotletas, las patinetas, eca…
En estiu, tot lo quartièr s’installava per prendre lo fresc.
D’oras de brodaduras per las joventas e lors trocels. Las lengas de pelha se crosavan, per dessus los tricotatges, pendent las tantossadas del calimàs.
Lo ser, èra ocupada pels adultes, cadun sus sa cadièra. Pels enfants de jòcs sus la rota, directament. I aviá talament pauc de veituras.
Puèi, tot lo mond anava se colcar. Èra son ora preferida : l’ora dels amoroses…
Mas, chut ! discrecion obliga.

……………………………………………………………………….

L’AFLAQUIT (Magui)
Nòstre Sénher inventèt lo Dimenge, jorn de repaus, de contemplacion, de ressorçament. Ièu, vos propausi l’AFLAQUIT, jorn de non-far, de soscadissas, de vanèla, de nolença.
Uèi es Aflaquit. Mon jorn preferit ! Lo cal festejar dignament. « Assetada amb voluptat dins mon cadieràs gès d’estrès », encara vestida de fardas de nuèch, fugissi la sala de banh. Lo P.C. desbrancat, lo telefonilhet descargat, l’òme partit crompar lo cassolet ja cosinat, la canha me ganha. Bandissi tot çò que poiriá sollicitar mon atencion, atisar la mendre emocion, me contrariar o m’estabordir. Ara tòqui lo fons de la joïssença. Maquinalament, dobrissi la tele e entrevèsi, dins un fumarràs d’infèrn, un Gainsborg lasciu, drogat e empegat, que monineja segon lo ritme flasc de sas paraulas interioras. Sus una autre cadèna, Françoise Sagan (quin nom mal causit) discutís amb Olebèc que trima per mormolhar. A dos tuban mai que la centrala de Trescastin. Tè, me balhan lo vòmit! Un clic de mai e vaquí un reportatge sus la sòm dels mollusques artics en ibernacion … Bòf !..pas de qué abrandir las campanas !
Cliqui encara e de que vesi: una reclama per pèrdre de pes sens far d’espòrt. (Es un mot que me fatiga pas que de lo prononciar, l’aviái forabandit de mon vocabulari). Per peniténcia de mon pecat, vau planplanet-planplaneta quèrre de lenha que lo fuòc, el tanben, s’agrumèla sota la cendre. E òc ! Es vertat que doas pitiòtas petoletas verdas que prendriatz lo sèr, farián mai per la siloeta vòstra que, citi entre verguetas, çò qu’afortís lo fenestron :
« * 4 oras e 35 mn de marcha nordica
*1 ora e 22 mn de natacion intensa
*2 oras e 10 mn d’esqui,

• 45 mn dins l’òrt. De saber : deserbar, foire, cauçar e descauçar, laurar , atrencar, femar, lichetar, bigossar, semenar, plantar, asagar per culhir pas gaire! » Es formidabla aquela potinga ! Me la cal ! Sul pic, cal pas tavanejar! Bondissi, corri sota la docha, cargui los vestits, plegui ma cobertoneta, sauti dins la veitura. Très còps d'accelerador, un frenat sèc, m’arrèsti davant la farmacia....Los ridèls son baissats. Sèm dimenge! E Rai!